Choroba nowotworowa dziecka jest szczególnie trudnym doświadczeniem, które może pozostawić trwały ślad w jego psychice. Rozpoznanie i terapia onkologiczna wywołują potężny kryzys emocjonalny oraz „trzęsienie ziemi”, które dotyka młodego pacjenta oraz wszystkich członków jego rodziny. W tym trudnym okresie wymagają oni pomocy i umiejętnego wsparcia psychologicznego na różnych płaszczyznach. Niezwykle istotna jest rola psychologa (psychoonkologa), który pomaga choremu dziecku przystosować się do nowej sytuacji i ma możliwość odbycia z nim rozmowy o jego lękach i wątpliwościach.
Wsparcie psychoonkologiczne specjalisty może być wskazane również w przypadku rodziców – szczególnie, kiedy czują oni paraliżujący strach o zdrowie i życie swojego dziecka, bezsilność, osamotnienie oraz zagubienie. Jeśli w rodzinie uda się sprawnie uruchomić mechanizmy radzenia sobie z nową sytuacją oraz przestawić na nowy sposób życia i funkcjonowania dostosowany do trudnych okoliczności związanych z chorobą dziecka, to taka rodzina ma szanse na lepsze zaopiekowanie się chorym.
- Ważnym elementem wspomagania psychologicznego rodziny jest pokierowanie uwagi rodziców również w stronę zdrowego rodzeństwa, które boleśnie odczuwa koncentrację całej rodziny na chorym bracie lub siostrze.
- Siostra lub brat mogą czuć się odrzuceni oraz zazdrośni, że rodzice poświęcają cały swój czas choremu dziecku. Może także pojawić się poczucie winy oraz obwinianie siebie, że choroba dotknęła rodzeństwo ze względu na to, że wcześniej było źle traktowane przez brata lub siostrę. To właśnie te dzieci somatyzują przeżywane trudności i wykazują cechy gorszego funkcjonowania w sferze psychicznej i społecznej.
- Zdrowe rodzeństwo często unika szczerej rozmowy o swoich lękach i problemach, aby dodatkowo nie obciążać rodziców zaabsorbowanych chorobą brata lub siostry. Umiejętne wsparcie psychoonkologiczne dla zdrowych dzieci w sytuacji choroby nowotworowej rodzeństwa jest bardzo ważne, aby uniknąć w przyszłości pogłębienia się problemów i kumulowania w negatywnych emocji.
Dodatkowe trudności pojawiają się w rodzinach wykazujących dysfunkcjonalność w różnych aspektach życia rodzinnego, np. dotkniętych problemem alkoholizmu, innych przewlekłych chorób czy z poważnymi trudnościami ekonomicznymi. Członkowie tych rodzin wymagają szczególnej uwagi, wsparcia, wskazania nowych możliwości radzenia sobie i pokierowania ich losem.
Wsparcie psychoonkologiczne dziecka podczas pobytu w szpitalu
Dziecko chore na nowotwór trafia najczęściej do ośrodka onkologicznego, mając za sobą traumatyczne doświadczenia związane z okresem złego samopoczucia, niepokojących objawów choroby nowotworowej, licznych wizyt u lekarzy różnych specjalności oraz wielu badań kontrolnych podczas których miało okazję usłyszeć wiele przerażających informacji i odczuć narastający strach rodziców. Dzieci na każdym etapie leczenia onkologicznego narażone są na doświadczanie lęku, bólu, cierpienia, niepewności, frustracji, utraty poczucia bezpieczeństwa i kontroli. Często towarzyszy im poczucie osamotnienia, zagrożenia czy ograniczenia aktywności. Dobrze zorganizowane interwencje psychologiczne oraz czuła opieka i wsparcie rodziców oraz personelu medycznego w szpitalu mogą pomóc dziecku w wypracowaniu indywidualnych sposobów radzenia sobie z tymi trudnościami. Przede wszystkim dziecko musi zrozumieć dlaczego znalazło się w szpitalu, aby prawidłowo zaadoptować się i właściwie nastawić do zabiegów medycznych, okresów gorszego samopoczucia czy konieczności przebywania w izolacji. Istotną rolę w tym kontekście odgrywa forma i sposób przekazywania choremu dziecku informacji o rozpoznanej chorobie. Dzieci są wymagającymi partnerami dialogu i doskonale wyczuwają każdą nieszczerość i fałsz, dlatego w kontakcie z nimi powinna obowiązywać zasada prawdomówności, szczerości i dopasowania języka do możliwości odbioru informacji przez dziecko.
W działaniach ochronnych na rzecz hospitalizowanego dziecka ważną rolę odgrywają szczególnie pielęgniarki, które jako pierwsze w momencie przyjęcia dziecka na oddział nawiązują kontakt z młodym pacjentem i jego rodzicami. Pielęgniarka jest osobą, która może rozmawiać z dzieckiem i wyjaśniać mu dlaczego znalazło się w szpitalu. Dziecko nie powinno być tylko biernym uczestnikiem rozmów dorosłych nad jego łóżkiem. Dziecko przygotowane psychicznie do operacji, właściwie poinformowane o jej przebiegu czy konieczności uśpienia, lepiej zniesie sam zabieg i będzie chętniej współpracowało z personelem. Pielęgniarka może podsunąć matce kilka prostych sposób, aby zmniejszyć u dziecka niepokój np. mama małego pacjenta powinna podawać przed wyjściem z oddziału termin następnego przyjścia i odwiedzin, który dziecko powinno znać. Ważna jest również rola personelu medycznego szpitala w przygotowaniu rodziców do właściwego postępowania z dzieckiem po powrocie do domu. Rodzice powinni umieć wykonywać zalecone zabiegi pielęgnacyjne, znać terminy kolejnych wizyt i wiedzieć jakie będą możliwe reakcje psychologiczne dziecka, gdy opuści szpital np. kłopoty ze snem, moczenie nocne, branie odwetu za doznane krzywdy i ból, trudności w szkole i w kontaktach z rówieśnikami.
Według rekomendacji Komitetu Psychospołecznego korzystna jest sytuacja, kiedy poważnie chorym dzieckiem opiekuje się przez dłuższy okres ten sam lekarz prowadzący lub zespół specjalistów. Dzięki temu udaje się wytworzyć atmosferę bezpieczeństwa, kształtują się więzi emocjonalne i zaufanie pomiędzy lekarzem, pacjentem i jego rodziną oraz zachowana zostaje ciągłości opieki medycznej.
Źródło: zwrotnikraka.pl